Gwizdawka jest najczęściej stosowanym na parowozach urządzeniem do sygnalizacji dźwiękowej. Jej budowa - niezwykle prosta, ale jakże skuteczna, nie zmieniła się zbytnio na przestrzeni lat. Na niektórych parowozach zamontowano wprawdzie oprócz niej "trąby" pneumatyczne, a na Ty51 została zastąpiona przez wielotonową syrenę, jednak to właśnie jej dźwięk jest jednym z najbardziej charakterystycznych dla trakcji parowej.
Budowa gwizdawki i jej sposób działania przedstawiają się następująco:
- rura doprowadzająca parę
- rozszerzenie rury
- ruchomy grzybek
- gniazdo oporowe grzybka
- szczelina
- dzwon
Po naciśnięciu grzybka, para znajdująca się w rurze przepływa nad nim, a potem przez wąską szczelinę o pierścieniowym kształcie. Dzięki niewielkim rozmiarom tej szczeliny, uzyskuje się bardzo wysoką prędkość przepływu pary. Następnie para trafia na ostrą krawędź dzwonu. Wprawia go w ten sposób w wibracje, co powoduje znany wszystkim, bardzo donośny dźwięk. Wysokość i głośność tego dźwięku zależą od kształtu i rozmiarów dzwona.