Oświetlenie parowozu

Na przestrzeni dziejów koleje polskie stosowały różne systemy oświetlenia parowozów: od gazowego, stosowanego na starszych maszynach przejętych po I wojnie światowej, do coraz nowocześniejszych systemów oświetlenia elektrycznego. Na polskich parowozach stosowano m. in. oświetlenie elektryczne firmy ERA, na parowozach budowy niemieckiej przejętych po II wojnie światowej przez pewien okres pozostawiano oryginalne oświetlenie. Jak łatwo się domyślić, mnogość typów instalacji elektrycznych utrudniała ich utrzymanie i naprawy. Począwszy zatem od lat 60-tych XX wieku zaczęto wyposażać parowozy w znormalizowaną instalację elektryczną nowego typu, stosowaną na nich do dziś.

Budowa instalacji

Zasadniczymi elementami instalacji elektrycznej parowozu są turbogenerator, tablica rozdzielcza, skrzynki rozgałęźne i oczywiście punkty świetlne:

• latarnie sygnałowe, umieszczone najczęściej na czołownicy parowozu, aczkolwiek w niektórych maszynach serii Ok22 i Ty23 montowane były na pomostach. Niektóre parowozy posiadały również dodatkowy reflektor umieszczony na drzwiach dymnicy.
• latarnie sygnałowe umieszczone na czole tendra - najczęściej naskrzynce narzędziowej lub bezpośrednio na ścianie czołowej tendra (w przypadku gdy tender nie posiadał osobnej skrzynki narzędziowej)
• lampy pomostowe zamontowane pod pomostami po bokach parowozu, oświetlanjące mechanizm napędowy i stawidło
• lampa sufitowa w budce maszynisty oraz lampa umieszczona na wystającej nad tender części dachu budki i oświetlająca skrzynię węglową tendra (w parowozach z otwartą budką maszynisty)
• lampy oświetlające wodowskazy i prędkościomierz

Przewody elektryczne pomiędzy elementami układu prowadzone są w stalowych rurkach o nachyleniu 1:200 w stroną skrzynek rozgałęźnych. Rozwiązanie to ma na celu odprowadzenie wody. Instalację elektryczną uzupełniają ponadto gniazdka do podłączenia lampy przenośnej umieszczone na czole parowozu i tendra.

Tablica rozdzielcza

Tablica rozdzielcza umocowana była do sufitu budki ponad stanowiskiem maszynisty. Umieszczono w niej bezpieczniki wszystkich punktów świetlnych oraz bezpieczniki główne. Ponadto tablica rozdzielcza posiadała włączniki wszystkich lamp i potencjometr służący do regulacji natężenia światła latarń sygnałowych parowozu i tendra.

Latarnia sygnałowa

Latarnia sygnałowa składa się z dużego lustra szklanego o parabolicznym kształcie, w którego centralnej części umieszczona jest żarówka o mocy 100 W. W dolnej części latarni umieszczone jest źródło swiatła czerwonego, które stanowi żarówka o mocy 25 W umieszczona za czerwonym szkłem. Z tyłu tej żarówki znajduje się metalowa przysłona zabezpieczająca przed oświetlaniem przez nią głównego lustra latarni.

Porównianie wyglądu latarni sygnałowych:

Turbogenerator

Na polskich parowozach turbogenerator umieszczony był z reguły na pomoście przed budką maszynisty. Składał się on z prądnicy produkującej prąd o napięciu 25 V i jednostopniowej turbiny parowej ją napędzającej. Turbina ta napędzana jest parą nasyconą z centralnej odbiornicy pary. Para za pomocą kierownic nakierowywana jest na łopatki turbiny. Maksymalna prędkość obrotowa turbiny wynosi 3600 obr./min i jest regulowana za pomocą regulatora odśrodkowego. Kiedy prędkość obrotowa turbiny wzrośnie za bardzo, dźwignia regulatora pod wpływem siły odśrodkowej powstającej w sprężynie, przymyka suwakiem okna wlotu pary, co skutkuje zmniejszeniem jej dopływu i spadkiem prędkości obrotowej turbiny.

Budowa turbogeneratora: